Als Hermanus Busschof rond 1658 als predikant bij de VOC in Batavia door een Vietnamese genezeres van zijn pijnlijke jicht in één keer wordt genezen door het branden met een kruid, weet hij het, dit wonderbaarlijke kruid moet door de wereld gekend! Jicht wordt door Hippocrates als de meest pijnlijke gewrichtsaandoening beschreven en het was een wonder dat er iets tegen gedaan kon worden.
Hij loopt stage bij de vrouw, ziet de wonderbaarlijkste genezingen, en publiceert zelfs een boek dat in drie talen op de markt wordt gebracht door zijn zoon die drukker is in Delft: Podagra ( het oude woord voor jicht). Toch wordt het niet opgepikt, aangezien Busschof geen medicus is wordt zijn schrijven niet serieus genoeg genomen. Hij is in elk geval de bedenker van het woord voor deze toepassing van de bijvoet plant: moxa, van het Japanse woord Mogusa: letterlijk “kruid dat brandt”. Bij later onderzoek door medici, we hebben het nu over de 18de eeuw, wordt de behandeling toch wel weggeschoven als rariteit, misschien te simpel?
Bijvoet, of met de Latijnse naam Artemisia, heeft wel 500 soorten, waaronder het bekende keukenkruid dragon en Absint en ook Genepi des Alpes worden gestookt op basis van Artemisia soorten. Zomer alsem wordt gebruikt bij de behandeling van malaria, en er wordt geëxperimenteerd hoe dit kruid ingezet kan worden bij behandeling van COVID. De naam Artemisia is afkomstig van Artemis, de maangodin en godin van de natuur, beschermvrouw van de vroedvrouwen.
Het groeit overal in Europa en Azië, vaak als pionier op braakliggende grond, langs wegen, water, bosrand, in zilt gebied en op bergen. Het wordt gezien als vrouwenkruid, als helerskruid, als kruid om te reinigen en beschermen. In Europa wordt ze in thee verwerkt, in de schoen gedragen voor lange marsen ( bij-voet) en kent het keukentoepassingen en meer spirituele toepassingen: zoals het vullen van een gans met bijvoet bladeren om ‘mee te vliegen’ op de dag van vrouw Holle, de hoedster van de aarde en alle wezens. In Duitsland staat beifuss in het kruidenrek voor bereiding van vlees.
In de oosterse geneeskunde wordt het gedroogd, gerold, gebrand boven of op acupunctuur punten, het ontstoort bij littekens en verwarmt koude gebieden. Het is een favoriet in de keuken ook, onder de naam yomogi kom je het tegen in veel huistuintjes: het wordt gemengd in soba, boekweit spaghetti, en in mochi, die heerlijke zoetigheid op basis van zoete rijst en koji.
Ik gebruik moxa vaak in mijn shiatsu en acupunctuur behandelingen, en zo kwam ik in Zuid Frankrijk, in de Cevennen bij Chantal en Frederic van Vert Nature, een klein moxa productie bedrijf in Montpellier. Zij namen het over van mensen die hun geadopteerde Vietnamese kinderen ermee behandelden die moeite hadden met de vochtigheid van midden Frankrijk waar ze opgroeiden. Met succes en zo kwamen streekgenoten en acupuncturisten er achter en werd het een heus bedrijf.
Zij namen ons, 5 vrijwilligers van de zen shiatsu opleiding, mee naar een werkelijk moxa paradijs. Langs de rivier de Gardon, met kikkers en zilverreigers, tussen braam en kleefkruid staat het bijvoet werkelijk overal waar je kijkt ! Hoog en groen zie je het scherp gesneden blad, met een lichtgrijze onderkant, toch ook wel een bijzondere geur. Het bijvoet blad bereikt zijn grootste kracht op en rond de langste dag, 21 juni, als de yang het hoogst is. Daarna gaat de plant bloeien en gaat de energie van de bladeren meer naar de bloem, daarom moet er voor de bloemvorming geplukt worden. Eerst een Frans ontbijtje van koffie en plakje cake ( echt, doen ze het daarop?) met handschoenen aan en snoeischaar gaan we de bossen in, beetje onwennig eerst. Als je een goede stapel hebt breng je die naar de tafel waar er bossen gemaakt worden die worden omringd met een stalen draad zodat ze later uitgehangen kunnen worden om te drogen.
Moxa moet lang drogen zodat de bladeren verwerkt kunnen worden, ik denk voorjaar 2024 worden de bladeren van de stengel geratst en gezeefd en gemalen tot de vereiste dikte: voor het gebruik als losse moxa of de sticks waarin de moxa geperst wordt. Officieel duurt het 3 jaar tot de juiste moxa gevormd is en de chemische samenstelling optimaal is voor de toepassing.
Vert nature heeft geweldige machines afkomstig uit de tabaksindustrie weten om te vormen zodat er mooie sticks uitrollen in sigaret en sigaar dikte.
Ik ben fan! Maar dat wist je al. Kijk eens om je heen om te zien of het bij jou groeit! En experimenteer er eens mee. Het is verboden in de zwangerschap behalve om de baby te draaien en de bevalling in te leiden. Wil je ook weten hoe je moxa kunt toepassen? Kijk dan onder nascholingen voor as winter: https://www.zenshiatsu.nl/cms/nascholing/
ps lees het boekje ”Bijvoet” van kruidengeneeskundige Tanja Hilgers, www.tanjahilgers.nl
Wat een informatieve blog! Wat een rijke geschiedenis heeft Moxa, ik wist niet dat het Artemisia heette. Inspirerend verhaal.